نبودن سومین ساختهٔ علی مصفا، مثل بسیاری از فیلم‌های این سال‌ها بدون خبررسانی ساخته شد و بدون تبلیغات، بی‌آن‌که بر پردهٔ سینماها برود در فضای مجازی اکران آنلاین شد. این فیلمی خوش‌ساخت با مضمون و ساختاری جسورانه است که قطعاً ریزه‌کاری‌های ظریفش با یک بار دیدن دریافت نمی‌شود اما نگارنده را مشتاق تماشای چندباره‌اش کرد. آن‌چه می‌خوانید حاصل گفت‌وگویی با علی مصفا (کارگردان، نویسنده و بازیگر نقش اصلی) پس از تماشای اول است. انتشار نسخهٔ تصویری این گفت‌وگو در فضای مجازی بازتاب‌های بسیاری داشت و فکر کردیم ثبت کتبی آن هم خالی از لطف نیست.
هوشنگ گلمکانی
- از دیدن نبودن واقعاً حیرت کردم. برایم تکان‌دهنده و فوق‌العاده بود. سال‌ها بود چنین فیلمی ندیده بودم. این حرف شاید اغراق‌آمیز به نظر برسد ولی من اهل تعارف نیستم. تعجب کردم از این که چرا در سینماها اکران نشد و در اکران آنلاین هم چنان ناشناس ماند که بعضی‌ها حتی نامش را نشنیده‌اند.
ساختن این فیلم خیلی طول کشید؛ از این جهت که تولیدش برایم سخت بود. امیدوار بودم که در جمهوری چک بتوانم سرمایه‌ای جور کنم ولی آن طور که دلم می‌خواست پیش نرفت و مجبور شدم به همان شکل تولید خانگی و با گروه کوچکی که از ایران برده بودم فیلم را بسازم. وقتی فیلم آماده شد به دوران کرونا برخورد کرد و چندان در جشنواره‌های خارجی توجهی جلب نکرد؛ بجز چند جشنوارهٔ کم‌اهمیت که تعدادی هم جایزه گرفت. می‌خواستم فیلم را در ایران اکران کنم اما اجازهٔ اکران ندادند. شرط‌شان این بود که بسیاری از صحنه‌ها حذف شود که من هم از اکران منصرف شدم. زمان گذشت و دیدم امکان پلتفرم وجود دارد و با حداقل تغییر ممکن راضی شدند که در پلتفرم عرضه شود.
- فکر می‌کردم فیلم به دلیل این که پخش‌کننده ندارد یا حدس زده‌اید شاید در اکران عمومی موفق نشود آن را در پلتفرم منتشر کرده‌اید.
ایرادهای محتوایی از فیلم گرفتند. استنباط‌های عجیب‌وغریبی داشتند. شخصیتی که اصرار داشتند نامش حذف بشود «صاحب‌الزمانی» بود که من تبدیلش کردم به «صاحب‌امانی» تا بتوانیم دوبله‌اش کنیم. چیزهای عجیبی می‌گفتند که من هنوز هم نمی‌فهمم ولی برای خودشان واضح بود که فیلم با چنین قصد و نیتی ساخته شده.
- طی این سال‌ها استاد تعبیرتراشی شده‌اند! و خیلی از فیلم‌ها با چنین موانعی روبه‌رو می‌شوند.
البته بخشی از دیده نشدن فیلم هم تقصیر خودم است.
- مطمئنم! چون به هر حال در فضای مجازی می‌شد به‌خوبی تبلیغ و اطلاع‌رسانی کرد. نبودن دربارهٔ مردی است که به دنبال ریشه‌هایش می‌رود و جست‌وجوی ریشه‌ها یک مضمون آشناست. ولی این فیلم پر از ریزه‌کاری و جزییات است. با توجه به این که نشانه‌هایی در فیلم هست که به ماجراهای واقعی ارجاع می‌دهد، می‌خواهم بدانم این داستان چه‌قدر ریشه در واقعیت دارد؟
بله، برخی از آن‌ها ریشه در واقعیت دارد. ولی آن واقعیت ارتباطی به خود من و خانواده‌ام ندارد. بخشی از آن واقعیات را جعل کردم و به خودم نزدیک‌تر کردم. موقعی که فیلم‌نامه را می‌نوشتم، قصه‌هایی واقعی پیدا کردم که به نظرم خیلی جذاب آمد و همخوان با داستانی که می‌خواستم بودند.