اینجا یکی از عجیبترین اتفاقهای هالیوود است. رابرت زمکیس، کارگردان شاخص جریان اصلی سینمای آمریکا، در دل همین جریان فیلمی غیرمنتظره ساخته که انگار فیلمی تجربی و غیرمتعارف از فیلمسازی آوانگارد برای پخش در شبکههای خیلی خصوصی و محدود، و نمایش در آرتهاوسها و سینهکلوبها است. سازندهٔ فیلمهای چه کسی برای راجر ربیت پاپوش دوخت و بازگشت به آینده و فارست گامپ و کشتیشکسته را نمیشود در اینجا به جا آورد. البته نشانههایی از تجربهگرایی زمکیس را میشد در آنچه در زیر نهفته و قطار سریعالسیر قطبی و مرگ برازندهٔ اوست مشاهده کرد اما اینجا حاصل یک تجربهگرایی رادیکال و نتیجهٔ تحولات تکنولوژیک بیست سال اخیر است؛ بهویژه که تحولات اخیر سینما در عرصهٔ فرم و روایت، این اعتمادبهنفس را به برخی از فیلمسازان داده که حالا میتوان قالبها و روایتهای کلاسیک را نادیده گرفت. ویدئوآرت و فرمها و قالبهای هنری نوین به کمک تکنولوژیهای تازه امکان ظهور پیدا کردهاند.
اگر استن براکیج و اندی وارهول و نورمن مکلارن و تجربهگرایان دهههای گذشته با ابزار و امکانات محدودی تصویرهای ذهنی خود را شکل میدادند، حالا تکنولوژی بیمرز همه چیز را در اختیار تجربهگرایان گذاشته است. اما نکتهٔ عجیب در مورد اینجا، ساخته شدن چنین فیلمی در متن مناسبات جریان اصلی سینمای آمریکاست که در دهههای پیشین حتی تصورش هم ناممکن بود. البته شکست فیلم در معادلات آشنای این مناسبات نیز به همین دلیل است که با حدود 45 میلیون دلار هزینه حتی یکسوم آن هم فروش نداشته.
اینجا به همان اندازه که عجیب است پروژهای جاهطلبانه هم هست. داستان مصور ریچارد مکگوایر ابتدا در شش صفحه و نسخهٔ مفصل و گسترشیافتهٔ آن سال 2014 در 304 صفحه منتشر شد. گرچه اجرای تمامی فیلم در یک قاب واحد و به شیوهٔ استودیویی شاید آسان به نظر میرسیده اما ساخت و پرداخت جزییات بصری در همین قاب ثابت کار دشوار و پرهزینهای بوده است. فیلم گیشهٔ ناموفقی داشت؛ شاید به این دلیل که تماشاگرانی را که به هوای تماشای «فیلمی از رابرت زمکیس با بازی تام هنکس» به سینما رفتند ناامید کرد و به انتظارهای آشنایشان پاسخ نداد اما منتقدان هم با آن برخورد سردی کردند. در سایت راتن تومیتوز امتیاز 38 درصد نقد مثبت بر اساس 151 نقد برای فیلم ثبت شده که رقمی فاجعهبار است. در سایت متاکریتیک هم این رقم بهزحمت به 40 درصد رسیده است. مشکل این است که همه انتظار فیلمی دراماتیک و قصهگو و شخصیتپردازانه را از زمکیس داشتهاند اما او انگار فقط ورقهایی از کتاب زندگی آدمهای مختلف و دورههای مختلف را تصویر کرده است. اگر اینجا را فیلمسازی از سینمای تجربی میساخت برخورد طبیعیتری با آن میشد.
ویدئو از کانال آپارات «فیلیمو»