ایندیانا جونز5 با تغییر کارگردانش گویی برخی از قیدوبندهای استیون اسپیلبرگ را در چهار فیلم پیشین این فرنچایز رها کرده و به پرواز درآمده است. البته اسپیلبرگ را همواره به عنوان فیلم‌سازی خیال‌پرداز شناخته‌ایم و در ایندیانا جونزهای قبلی هم کم مرغ (و اسب) خیال را به پرواز درنیاورده، اما این فیلم پنجم از حیث کاربرد عنصر فانتزی و خیال، سرآمد فیلم‌های این مجموعه است. راستش ما که ایندی را با خالقش اسپیلبرگ می‌شناسیم، وقتی معلوم شد قرار است فیلم پنجم را فیلم‌ساز دیگری بسازد، تعجب کردیم و شخصاً حتی کمی دچار اندوه متمایل به افسردگی شدم و شعار چند سال اخیرم را در ذهن تکرار کردم: مرگ بر پیری! اما حالا نتیجهٔ کار، وجد و اشتیاق را جایگزین آن افسردگی ناتمام کرده است. راستش هیچ‌یک از فیلم‌هایی که از جیمز منگلد دیده‌ام بارقهٔ امید ایجاد نمی‌کرد که او از پس کار با چنین موضوعی برآید، به‌خصوص که فیلم قبلی‌اش فورد در برابر فِراری (2019) قالب و ساختاری کلیشه‌ای داشت. اما او روسفید شد. و البته نقش گروه فیلم‌نامه‌نویسان را هم نباید نادیده گرفت که از آن بین فقط یک نفرشان در یکی از ایندیانا جونزهای قبلی حضور داشته‌اند.
این که اسپیلبرگ 77ساله جایش را به منگلد شصت‌ساله داده و خودش فقط یکی از تهیه‌کنندگان فیلم است، شاید اهمیت عنصر سن‌وسال را یادآوری کند، به‌خصوص برای ساخت یک اکشن خیلی دشوار، و این حرف مفت را باطل می‌کند که «سن یک عدد است»! اما این که ایندیانا جونز هنوز همان هریسن فورد است، جای امیدواری‌ست که در هشتادسالگی هنوز اکشن کار می‌کند، حتی به مدد بدل‌کار و جلوه‌های ویژه! این‌جوری نبوده که 42 سال پس از ساخته شدن اولین فیلم این فرنچایز، بازیگرش هم به اقتضای مناسبات صنعت سینما عوض شود. مثل جیمز باند که از اولین فیلمش در سال 1962 طی 42 سال بعدی پنج نفر بازیگر نقش مأمور 007 شدند و دنیل کریگ ششمین بازیگر این نقش است.
از شما چه پنهان با کشیدن پای جیمز باند به وسط این بحث منظوری دارم. فیلم‌های ایندیانا جونز نشانه‌هایی از جیمز باند را دارد و از حیث ساختار و روایت، آگاهانه یا ناخودآگاه تحت تأثیر الگوهای روایی فیلم‌های جیمز باند هستند. (برادران باتروُرث از نویسندگان فیلم‌نامهٔ اسپکتر جیمز باند، محصول 2015 هم هستند.) در این نوشتهٔ کوتاه می‌خواهم به برخی از این شباهت‌ها و نزدیکی‌ها بپردازم؛ و البته تفاوت‌هایی که می‌تواند حاصل بازیگوشی‌های پست‌مدرنیستی با عناصر جیمز باندی باشد.
تیزر فیلم از کانال آپارات «فیلیمو»
