اتاقی در یکی از خیابان‌های شلوغ مرکز وین. پارتیتورهای اپراهای نیبلونگن از ریچارد واگنر و لاتراویاتا از جوزپه وردی روی میز است و در کنارشان صفحات بی‌شمار از کاغذ نت که نغمه‌هایی در بطن و متن خود دارند. جوانی با سری پرشور پشت پیانو نشسته و مداد به دست مشغول نوشتن اپرایی در یک پرده است. در بالای پارتیتور نوشته شده: جشن دهقان (اپرایی در یک پرده) و در صفحهٔ انتهایی امضایی به چشم می‌خورد با نامی که در آیندهٔ موسیقی ایران تأثیر فراوانی گذاشت: «احمد پژمان، 29 آوریل 1967، وین، اتریش».
در این نوشته نمی‌خواهم شرح زندگی احمد پژمان را بنویسم که در منابع موجود فراوان نوشته شده. قصدم این است که کمی در مورد نقش او به عنوان آهنگ‌ساز و آفرینشگر موسیقی و آکادمیسین در حوزهٔ آفرینش موسیقی مستقل بنویسم که با ورود به ساخت موسیقی متن منشأ تحولی اساسی در این زمینه شده است.
دهه‌های 1340 و 50 در تقویم فرهنگی این سرزمین نقشی اساسی در ایجاد مسیری در تولید و توسعهٔ اندیشه و جهت‌گیری‌های اجتماعی داشت؛ مسیری که خیلی از سینماگران و متولیان فرهنگی سعی در اعتباربخشی به هویت و نشانه‌های فرهنگی ملی داشتند. وزارت فرهنگ و هنر، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، و مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی سنتی، نهادهایی بودند که نقشی اساسی در این اعتباربخشی انجام دادند و نکتهٔ بااهمیت آن تجمیع نخبگان و فرهیختگان و صاحبان اندیشه و آفرینشگران رشته‌های مختلف هنری بود.
احمد پژمان یکی از این برجستگان و افراد صاحب اندیشه بود که برای افتتاح یکی از مراکز فرهنگی آن دوران (تالار رودکی) اولین اپرای ایرانی را به نام جشن دهقان در افتتاحیهٔ این تالار آبان 1346 اجرا کرد؛ تالاری که در زمان خودش محل هنرنمایی هنرمندان تراز اول جهان همچون هربرت فون کارایان، آلفرد برندل و آرتور روبینشتاین و خیلی‌های دیگر بود. اپرای جشن دهقان برگرفته از تم‌های موسیقی نواحی ایرانی و نویدبخش روزهای روشنی را می‌داد که آهنگ‌سازی ایرانی یک اپرای ایرانی برگرفته از فرهنگ ملی با ساختاری بین‌المللی ارائه داده که هویت کاملاً ایرانی دارد. البته قبل از احمد پژمان استادانی همچون ثمین باغچه‌بان و حسین ناصحی و حسین دهلوی نیز آثاری برای صحنه نوشته بودند ولی هنوز اجرا نشده بود.
این رویداد باعث آشنایی خیلی از سینماگران جدی آن روزها با احمد پژمان شد. اولین نفر مرحوم همایون شهنواز بود که از او برای همکاری در ساخت موسیقی متن سریال بلند دلیران تنگستان دعوت کرد. پژمان هنگام تحصیل در وین با یکی از نوابغ موسیقی ایران که آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر بزرگی است به نام علی رهبری آشنا شد. او هم مشغول تحصیل در رشتهٔ رهبری ارکستر و آهنگ‌سازی بودند. حاصل همکاری این دو منجر به ساخت موسیقی متن سریال دلیران تنگستان شد که یکی از آثار شاخص موسیقی متن معناگرا توصیف می‌شود. استفاده از فضای موسیقی جنوب ایران با ترکیبی بی‌نظیر در سازآرایی و هارمونیزه کردن تم‌ها، بسیار جذاب و امیدبخش بود. تأکید بر حفظ اصالت و هویت با وام‌گیری از ظرفیت‌های موسیقی ایرانی و موسیقی محلی و امتزاج آن با هارمونی و ارکستراسیون کلاسیک بر منزلت و اعتبار این نوع موسیقی افزود. موسیقی احمد پژمان دو اصل دارد؛ یکی حفظ هویت و اصالت و دیگری دانش آهنگ‌سازی؛ چه در آثار مجلسی ایشان و چه در آثار سمفونیک و چه در موسیقی متن‌های فیلم ایشان.
ویدئو از کانال یوتیوب «Salnava»
