Search

تعبیر خودخواسته

کریستوفر بورگلی از کارگردانان نسل جدید است. وی برای فیلم حالم از خودم به هم می‌خورد (۲۰۲۲) جایزه بهترین فیلم بخش جنبی «نوعی نگاه» جشنواره فیلم کن را از آن خود کرد. او چشم‌اندازی بسیار قوی به روان‌گسیختگی‌های پنهان نسل جدید دارد. این‌بار نیکلاس کیج در سناریوی رؤیایی در نقش پل،‌ استادی دمدمی‌مزاج بازی کرده که هرگز در کارش موفق نبوده است. او در بحران میان‌سالی و افسردگی قرار دارد. علاقه زیادی به مطالعات زیست‌شناسی تکاملی دارد و سال‌هاست روی ایده کتابی درباره هوش جمعی مورچه‌ها تحقیق می‌کند. شاگردان و دوستان او به‌‌طور تصادفی پل را در خواب خود می‌بینند و ناگهان این مرد محبوب می‌شود. پل یک‌شبه به شهرت می‌رسد. شهرت پل او را به دنیای مالیخولایی سوق می‌دهد؛ دنیایی میان حال و رؤیا.

موضوع خواب بر این مبناست که پل به‌صورت تصادفی به رؤیاهای همه می‌رود و هیچ کاری جز قدم زدن نمی‌کند و هر کسی در خواب نیاز به کمک داشته باشد پل از آن می‌گذرد. اما تعبیر این رؤیا این‌گونه می‌تواند تحلیل شود که پل به خاطر نداشتن انگیزه و افسردگی میان‌سالی که با آن روبه‌روست، می‌تواند در قبال مسئولیت‌های انسانی بی‌تفاوت باشد. این تعبیر ممکن است نشان‌دهنده خودخواهی، بی‌توجهی و بدون احساس مسئولیت نسبت به جامعه و افرادی که به او نیاز دارند باشد. از نظر پل و کل آدم‌های اطراف چگونه می‌شود تمامی یک شهر هر شب خواب یک نفر را ببینند؟ یا شاگردان و دوستان پل دچار اثر ماندلا شده‌اند؟ اثر ماندلا (Mandela Effect) به موقعیتی اطلاق می‌شود که در آن عده زیادی از مردم بر این باور باشند که رویدادی رخ داده، در حالی‌که واقعاً رخ نداده است. این اصطلاح در سال ۲۰۰۹ توسط فیونا بروم (Fiona Broome) ابداع شد.

آیا رؤیای مشترک در میان انسان‌ها واقعیت دارد؟ رؤیای مشترک از موضوع‌های مورد علاقه یونگ و فروید بوده و بسیاری از دانشمندان هم روی رؤیای مشترک تحقیقات زیادی کرده‌اند. نخستین نگاه‌های علمی و بدون پیش‌داوری مذهبی به این مقوله توسط زیگموند فروید صورت گرفت. فروید، پدر علم روانکاوی، معتقد است رؤیاهای ما اشاره به نیازها و خواسته‌های ناخودآگاه ما دارد. كارل گوستاو يونگ اعتقاد دارد ما نباید ارزش ناخودآگاه خود را دست‌کم بگیریم، چرا که خواب و رؤیا پل ارتباطی بین خودآگاه و ناخودآگاه هستند. خواب و رؤیاهایی که می‌بینیم نشانه و سرنخ‌هایی هستند از جنبه‌های مختلف زندگی که آن‌ها را سرکوب کرده و یا به آن‌ها کمتر پرداخته‌ایم. در واقع از نگاه یونگ رؤیا فرزند خلف ناخودآگاه به شمار می‌آید.

دسته‌ای دیگر از روانش‌ناسان معتقدند رؤیاهای ما خاطراتی است که در طول روز داشتیم و اکنون در خواب به حافظه بلندمدت‌مان منتقل می‌شوند. مثلاً می‌گویند اگر در خواب، رؤیای فرد مشهوری را ببینید که در حال غرق شدن است، ممکن است مغز شما در حال پردازش اخباری باشد که در روز و در تلویزیون و در مورد غرق شدن فردی دیده‌اید. برخی دیگر از روان‌شناسان، از علم تحلیل رؤیا دفاع می‌کنند؛ آن‌ها می‌گویند رؤیاهایی که می‌بینیم، شاید بخش مهمی از اطلاعاتی باشد که در بیداری نادیده می‌گیریم. برای مثال، شاید رؤیاهایی که می‌بینیم، نمود احساساتی باشد که در طول روز به آن‌ها توجه کرده‌ایم. از دیدگاه علم روانکاوی، انسان‌ها تقریباً یک‌سوم طول زندگی خود را صرف خوابیدن می‌کنند. رؤیاهایی که در خواب می‌بینیم، مجموعه‌ای از تصاویر هستند که در هنگام خواب و با چشمان بسته در مغز ما تجزیه و تحلیل می‌شوند. رؤیاهای ما کاملاً غیرارادی هستند و در مرحله خواب سریع(REM)  روی می‌دهند. البته این بدان معنا نیست که ما در دیگر مراحل خواب، رؤیا نمی‌بینیم. بلکه می‌توان گفت رؤیا در این مرحله روشن و واضح‌تر است و به محض این‌که بیدار شویم، رؤیایی را که دیده‌ایم به یاد می‌آوریم.

انسان‌ها به صورت تاریخی همواره اهمیت زیادی برای رؤیا قائل بوده‌اند. سرخ‌پوستان، یونانیان، مصریان، رومیان باستان و نویسندگان تمدن‌های اولیه که شامل مردم بین‌النهرین و مصر بوده اند نيز اعتقاد داشته‌اند که رؤیاها منشأ الهی دارند. رؤیاها داده‌هایی خدایی هستند که از طریق آن، با بشر فناپذیر ارتباط برقرار می‌کنند. و طبق گفته‌های دادز، یونانیان قدیم هرگز از داشتن رؤیا حرفی نمی‌زدند. بلکه همیشه از دیدن رؤیا صحبت می‌کردند؛ به عبارت دیگر کسی که رؤیا می‌بیند دریافتی منفعلانه از دنیای خارج دارد.

کریستوفر بورگلی در فیلم خود بررسی‌های بسیار جذابی روی روان انسان انجام می‌دهد. رؤیاهای پل در خواب مردم، تبدیل به کابوس می‌شود و در خواب به مردم حمله می‌کند. او در خواب مردم، بین خیر و شر قرار گرفته است. طبق گفته افلاطون خیر و شری که از ناحیه انسان رخ می‌دهد، در این‌جا منظور پل است. اما گویی رؤیا و واقعیت دیگر با هم فرقی نمی‌کنند، چرا که همه مردم از پل وحشت می‌کنند و این وحشت او را به انزوا می‌کشاند که در فرافکنی اثیری به سر می‌برد. او برای مدتی محبوب همه بوده و حال به فردی شرور تبدیل شده، حتی برای همسر و فرزندانش. بورگلی با ساخت سناریوی رؤیایی برداشت جالبی از شهرت را به مردم ارائه می‌دهد. در اواخر فیلم، ما در رؤیای پل او را همراه کت بزرگی که بر تن دارد می‌بینیم، که تعبیر این خواب نشان از ضرر بزرگی بوده که خودش به خانواده‌اش زده است.

QR Code

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *