جهان دگرگون‌شده و جهانِ دگرگون، سینمای دگرگون می‌خواهد. یا اصلاً سینما را هم دگرگون می‌کند. فارغ از آن‌چه بر پردهٔ سینماهای ایران یا پلتفرم‌های تولید و نمایش فیلم و سریال شبکهٔ نمایش خانگی و هر آن‌چه در صورت ظاهر صنعت سرگرمی پیداست، موجی سنگین و خروشان در زیر پوست این ظاهر فریبنده جریان دارد که نامش را گذاشته‌اند «سینمای زیرزمینی»؛ سینمایی خارج از مدار رسمی که در سال‌های اخیر مدام بزرگ‌تر و وسیع‌تر می‌شود. اگر در غرب «سینمای زیرزمینی» به سینمایی مستقل، آوانگارد، بیگانه با جریان اصلی و مطلقاً متکی به تماشاگری خاص و اندک گفته می‌شود، «سینمای زیرزمینی» ایران شورشی علیه سانسور برای نزدیک‌تر شدن به واقعیت‌های جامعه و انسان این‌جایی است؛ سینمایی که نمی‌خواهد محدودیت‌های رسمی را بپذیرد و اتفاقاً با استفاده از فناوری روز، تماشاگر بیش‌تری در مقایسه با فیلم‌های روی پرده دارد، درست به این دلیل که از ممنوعه‌ها می‌گوید. و البته که گذر از ممنوعیت‌ها در مواردی می‌تواند به کاسبی با ممنوعه‌ها هم بکشد که در جای خود، آفتی قابل‌بررسی است.
واقعیت این است که در دههٔ گذشته، همزمان با تضعیف سینمای مستقل اجتماعی و تقویت سینمای بی‌درد فرمایشی [و اصلاً به عنوان تقابلی با آن سینما]، سینمایی در زیر پوست شهر به وجود آمده که طی دوسه سال اخیر بسیار رشد کرده و دارد درختی تنومندتر از سینمای رسمی می‌شود که به ناظران رسمی هشدار می‌دهد. هشدار می‌دهد که شیوه‌های قدیمی کنترل و نظارت دیگر کارآمد نیست و سینمایی که حالا از مردم عقب افتاده، برای همراه شدن با آن‌ها قیدوبندهای گذشته را نمی‌پذیرد و با استفاده از امکانات فناوری، حتی از روزنه‌های موانع هم می‌گذرد.
پخش چهار فیلم زیرزمینی در فضای مجازی طی یکی‌دو ماه اخیر، انگیزه‌ای شد برای تدارک این پرونده دربارهٔ سینمای زیرزمینی و نسبت آن با سینمای رسمی که با مجوزهای قانونی ساخته می‌شوند. کیک محبوب من (بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم)، دانهٔ انجیر معابد (محمد رسول‌اف)، آیه‌های زمینی (علی عسکری و علی‌رضا حاتمی) و منطقهٔ بحرانی (علی احمدزاده) در همین مدت کوتاهی که از پخش‌شان می‌گذرد بسیار دیده شده‌اند و دو فیلم اول، به‌خصوص کیک محبوب من ، انگیزهٔ بحث‌های بسیاری دربارهٔ نسبت سینمای ایران با واقعیت‌های اجتماعی. سینمای زیرزمینی یک واقعیت امروز عرصهٔ فرهنگ ایران است که ارتباط مستقیم با چیزهای پیدا و پنهانی دارد که در دل جامعهٔ ما می‌گذرد و مردم و جامعه‌شناسان و مدیران جامعه باید به آن توجه کنند.
این پرونده حاوی یک میزگرد با چند سینماگر این عرصه از جمله سازندگان فیلم یادشده، گفت‌وگوی سه منتقد دربارهٔ این موضوع و این فیلم‌ها، به اضافهٔ چند مطلب دربارهٔ سینمای زیرزمینی و نوشته‌ها و نقدهایی دربارهٔ فیلم‌های مورد بحث است که طبعاً سهم فیلم بحث‌انگیز کیک محبوب من در این بین بیش‌تر است.
