متهم پس از بازداشت می‌باید از دو خان مهم عبور کند. خان اول دادگاه است که سرنوشت او را تعیین می‌کند. خان دوم زندان است که پس از محکومیت آزادی را از او می‌گیرد. میل به آزادی و اسارت در زندان، تعارض دردناکی پدید می‌آورد که به درون‌مایهٔ تکرارشوندهٔ بسیاری از فیلم‌های سینمایی بدل شده است. اگر ژانر را به اعتباری تقسیم‌بندی موضوعی سینما در نظر بگیریم، سینمای زندان می‌تواند یکی از ژانرهای مهم سینمایی به حساب بیاید. رنج دوری از خانواده، نداشتن آزادی فردی و اجتماعی، آزار و بهره‌کشی زندانیان از هم، تقابل مداوم زندانی و زندانبان، فساد و رشوه‌خواری و اعتیاد در زندان، تقابل با خانواده و متارکه با همسر و فرار از زندان، از جمله مضامین مهم این ژانر محسوب می‌شوند. زندگی زندانی نسبت به زندگی انسان آزاد کاملاً متفاوت است. آزادی عامل حیاتی و مهم زندگی انسان است و زندانی از آن محروم است. به همین دلیل در ادبیات حقوقی، زندان را مجازات (سالب آزادی) می‌گویند.
زندگی روزمرهٔ انسان پر از اتفاق‌هایی است که گاه از فرط تکرار، پوچ و یاوه به نظر می‌رسند. بیدار می‌شویم، به سر کار می‌رویم، با کسانی که دوست می‌داریم دیدار می‌کنیم، جشن می‌گیریم، سفر می‌رویم و… اما همین روزمرگی‌ها برای زندانی بدل به حسرت می‌شود. داشتن تلفن همراه و شنیدن صدای اقوام و آشنایان، ملاقات حضوری با خانواده، خوردن غذای خانگی، مرور خاطرات و حسرت‌خواری برای روزهای آزادی هوای تازه‌ای برای زندانی پدید می‌آورد تا نبود آزادی و تنگناهای زندان را تحمل کند. در نظام قضایی کشور از حیث محدودیت سه نوع زندان وجود دارد.
1. زندان باز: در این زندان محکومان با رأی دادگاه و با سپردن تأمین مناسب، محکومیت خود را با حرفه‌آموزی در حوزه‌های صنعتی و کشاورزی و خدماتی می‌گذرانند. این اماکن بدون حضور مأمور مسلح است و محکومان پس از پایان کار گروهی به استراحتگاه خود بازمی‌گردند.
2. زندان نیمه‌باز: این زندان مکان محصوری است با حفاظت مناسب که زندانی‌ها در زمان معین و تحت نظارت مأمور مسلح به کار گمارده می‌شوند و پس از پایان کار به استراحتگاه عمومی بازمی‌گردند.
3. زندان بسته: این زندانی محصور با برج‌های دیده‌بانی و با دو پوسته و حصار داخلی و خارجی است. خوابگاه، هواخوری، مکان فرهنگی، کارگاه‌های آموزشی و حرفه‌ای، همگی در پوستهٔ داخلی وجود دارد. پوستهٔ خارجی هم با دیوارهای مرتفع و ضوابط ایمنی کامل اداره می‌شود.
ویدئو از کانال یوتیوب «هنر اول»
