آهوی تنهای هدایت، مادر همهٔ بره‌ها

اغلب و به‌درستی گفته می‌شود که فیلم‌ها را باید در سینما و با جمع دید. حرفی نیست اما گاهی که با فیلمی درون‌گرا و تنهاجو، اثری کم‌گوی و دیریاب مثل آهو مواجهیم، بازتماشا‌ در خانه نیز امکان خوبی است برای کشف جزییات و دقت بیش‌تر، تا بتوانیم سر فرصت و با فراغ بال در بافت اثر دقیق‌تر شویم. به‌ طور کلی در بازتماشای خانگی، هیچ‌یک از انتخاب‌های سازنده غافل گیرمان نمی‌کند چون بر اساس دیدگاه و شناخت مبسوط کسب‌شده از قبل، تکلیف‌مان با کلیت کار روشن ‌شده و می‌توانیم با آرامش روی صندلی لم بدهیم و ذره‌بین (ریموت‌کنترل دستگاه نمایش) را به دست بگیریم و روی مولکول‌های اثر (فریم‌های فیلم) زوم کنیم و عناصر تشکیل‌دهندهٔ آن را تجزیه و تحلیل کنیم تا شیمی کار (کُنه ارتباط‌ فیلم‌ساز با اثرش) دست‌مان بیاید. نمایش خانگی اخیر آهو در پلتفرم فیلیمو‌، این امکان را داد تا در سومین دیدار و تماشاهای بعدتر، این فیلم را بهتر و دقیق‌تر نگاه کنم و با واقعیات تغییرناپذیری که قبلاً در فیلم آزارم می‌داد (مثل بازی سپیده آرمان یا صدای نوید محمدزاده) کنار بیایم و از آن‌ها عبور کنم تا بتوانم به جزییات و مفاهیمی در تاروپود اثر پی ببرم که قبلاً پنهان از نگاهم بود. در نتیجه برایم مسلم شد که بخش عمدهٔ آهو از ناخودآگاه سازنده‌اش برآمده و این فیلم دربارهٔ جمیع بشریت است، نه‌فقط زنی به نام پروانه. این اثری است در شرح تجمیع و درآمیختن روان طبیعت (با صورتک‌های گوناگون) در قالب یک کالبد زنانه، که بی‌اختیار و بلافاصله بوف کورِ هدایت را به یاد می‌آورد.

غریب بودن و بی‌جفت بودن پروانهٔ فیلم، برایم یادآور آهوی تنهای صادق هدایت است. او نقش این آهو را زمان تحصیل در پاریس در سال 1307 روی کارت‌پستالی کشید و به قول خودش نخستین شعر فارسی را به مینیاتور درآورد. از دکتر شفیعی‌کدکنی نقل است که «هزارهٔ اول شعر فارسی با این شعر آغاز می‌شود.» سیصد سال پس از استیلای عرب، بالأخره یک شاعر و موسیقی‌دان ایرانی (ابوحفص سُغدی) که ادامه‌دهندهٔ هنر خنیاگری ایران قدیم بوده‌، سر بلند می‌کند و با این بیت، شعر پارسی را روی پا می‌ایستاند.

یونگ می‌گوید: «هنرمند یک انسان جمعی و کلی است، نه یک انسان منفرد.» با این نگاه، در آثاری که از روح (ناخودآگاه) نشأت گرفته، هرچند ممکن است مسائل جزیی و مبتلابهِ یک روح خاص و فردی هم مطرح باشد، اما بیش‌تر با مسائل کلی که مشترک همهٔ ارواح بشری و انسان کلی و نوعی است مواجهیم.

تیزر فیلم از کانال آپارات «سینماتیکت»

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *