برای نوشتن از کره و سینما و سریالهایی که مضامینی انتقادی یا افشاگرایانه یا حتی افراطی نسبت به وضعیت سیاسی، اقتصادی و یا اجتماعی خاص این کشور دارند، شاید بد نباشد نخست به این توجه کنیم که این سینمای پویا و مجموعههای تلویزیونی تکاندهنده، در چه کشور، فرهنگ و جامعهای ساخته میشوند. از طرف دیگر باید ویژگیهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خاص کرهٔ جنوبی را در نظر بگیریم تا متوجه شویم که این فیلمها در چه بستری روایت میشوند.
بستر سیاسی
کرهٔ جنوبی بعد از جنگ جهانی دوم شرایط بسیار خاصی را از منظر سیاسی تجربه کرد. همسایگی نهچندان مسالمتآمیز با کرهٔ شمالی که به یک جنگ و دهها مورد درگیری مرزی و هزاران مورد تنشهای جاسوسی افشاشده یا افشانشده برمیگردد، برای دولت و ملت کره تجربه آسانی نبود. این را اضافه کنید به نزدیکی جغرافیایی با بزرگترین متحد کرهٔ شمالی یعنی چین. به این ترتیب، کرهٔ جنوبی در مجاورت با دو قدرت هستهای قرار دارد که یکی آشکارا دشمن است و دومی حامی دشمن!
این دشمنی سیاسی با نظام کرهٔ جنوبی، سبب شده چینیها و کرهٔ شمالیها بارها و بارها به تلاش برای ترور رهبران سیاسی کرهٔ جنوبی یا حتی ایجاد کودتا در این کشور اقدام کنند یا به آن متهم شوند. فهرست سریالها و فیلمهایی که پیرامون تنشهای کرهٔ جنوبی با این دو کشور ساخته شده و حتی شامل فساد مأموران کرهٔ جنوبی یا همدستیشان با دشمن است، سر به فلک میکشد. بنابراین با کشوری طرفیم که در محاصره با نزدیکترین دشمنان هستهای خود قرار دارد و با توجه به ثروتی که برای خود خلق کرده، همواره در معرض طمع و دستدرازی دشمنان است.
از سوی دیگر، کرهٔ جنوبی یکی از خطوط مقدم نبرد غرب با دشمنان هنوز کمونیست است. با وجود گذشته سه دهه از فروپاشی کمونیسم در اتحاد جماهیر شوروی، هنوز دو کشور کرهٔ شمالی و چین اعتقاد خود به این سیستم را حفظ کردهاند و در نتیجه بخشی از آن نبردهای جنگ سرد، هنوز در شبهجزیرهٔ کره زنده است. به این ترتیب شما اهمیت ژئوپلتیک کرهٔ جنوبی را از نظر دور نگه نخواهید داشت.
بستر اقتصادی-طبقاتی
مورد دیگری که باید به آن اشاره شود، افراط کرهٔ جنوبی در مقابله با سبک زندگی سوسیالیستی است. اگر در کرهٔ شمالی وضع آن گونه است که شنیدهایم، در کرهٔ جنوبی از آن سمت بام میافتند. کرهٔ جنوبی یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است اما اقتصاد کاپیتالیستی این کشور، نابرابریهای اجتماعی فراوانی را نیز ایجاد کرده است. در کرهٔ جنوبی، شکاف طبقاتی بیداد میکند، بسیاری از آدمها نمیتوانند با گرانی بیش از حد و همچنین با فشار سنگین کار کنار بیایند و در نتیجه از دستیابی به رفاهی باز میمانند که در اختیار عمدهٔ مردم قرار دارد. کرهٔ جنوبی یکی از گرانترین کشورهای دنیاست. بسیاری از مردم زیر بار قرض و قسط در حال له شدن هستند. دستکم نگاهی به سریال بازی مرکب، نشان میدهد که مردم حاضرند جان خود را قمار کنند تا شاید به جایزهٔ بزرگی برسند که بتواند آنها از وضع فعلی نجات دهد. این البته مسألهای جهانی است و شاید در هر کشوری بتوانید نمونهٔ همین سریال را با حالوهوای کاملاً بومیشده بسازید. با این همه کرهٔ جنوبی به علت تبدیل شدن به یک ابرقدرت اقتصادی، یکی از بیرحمترین نسخههای ممکن از اقتصاد سرمایهسالارانه را به نمایش میگذارد. این بیرحمی نسبت به فقر، زندگی طبقاتی و از همه مهمتر فاصله روزافزون بین ثروتمندان و فقرا، در فیلمها و سریالها بهخوبی به نمایش درآمدهاند. بنابراین بخشی از آنچه امروز روایت میکنیم ناشی از خشمیست که پیرامون تبعیض و شکاف طبقاتی روزافزون در این کشور در حال شعلهور شدن است.