زمانی دوبله چنان طبیعی بود که حضورش احساس نمیشد. هر وقت هم که از آن یاد میشد همراه با انتقاد و اعتراض و کنایه بود. این تازه مربوط به زمانی بود که محدودیتی برای دوبله نبود و دوبلورها از آدمهای اصلی سینما در ایران، چه برای فیلم خارجی و چه فیلم ایرانی، بودند. پس از انقلاب به هیچ صنفی مثل گویندگان فیلم جفا نشد. حکایتش طولانی است اما وقتی که بزرگان دوبله با انواع موانع و محدودیتها مواجه شدند تازه معلوم شد که کارشان چهقدر اهمیت داشته است. و هنگامی که آن بزرگان یک به یک رفتند، دریافتیم که جایگزینی ندارند. حالا هم با خاموشی منوچهر اسماعیلی که با هر نگاه و معیاری برترین گویندهٔ تمامی تاریخ دوبلهٔ ایران بود، گویی این بنای شصتهفتادساله ستون و شمایل اصلیاش را از دست داده است. در مطالب این شماره به مناسبت درگذشت این هنرمند بیهمتای بیتکرار عرصهٔ دوبلاژ که بسیاری از فیلمها و شخصیتهای تاریخ سینمای جهان با صدای او در یاد چند نسل از دوستداران سینما در ایران مانده، تلاش کردهایم به جنبههای مختلفی از تواناییهای منحصربهفرد او بپردازیم، هرچند که بعید است بهتمامی موفق شده باشیم. دربارهٔ منوچهر اسماعیلی بسیار بیش از اینها میشود گفت و نوشت. او، صدای او، همیشه در یادها میماند.