به ژرفای اقیانوس، به نرمی آب
وانگلیس: مرور بیش از نیم قرن آفرینش صداهای سحرانگیز
وانگلیس، موسیقی‌دان و نوازندهٔ افسانه‌ای اهل یونان، که در کشورمان با تلفظ غلط اما آشنای «ونجلیز» راحت‌تر شناخته می‌شود یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین چهره‌های تاریخ موسیقی، و از بزرگ‌ترین آهنگ‌سازان سینما بود. از معدود آهنگ‌سازانی که علاوه بر علاقه‌مندان تخصصی موسیقی، حتی سینمادوستان عادی و مردم کوچه و بازار هم با اسم و رسم او آشنا بودند و آهنگ‌های مشهورش را (گاه با آغاز چند ثانیه از ملودی اولیه) به جا می‌آوردند. وانگلیس فراتر از یک آهنگ‌ساز فیلم، به عنوان سازندهٔ قطعات مهمی از موسیقی الکترونیکی و سبک‌های مدرنی مثل نیوایج و امبیانت نیز اعتباری چشمگیر داشت و رپرتوآر غنی آثارش شامل قطعاتی با سازبندی خلاقانه و استفادهٔ ابتکاری از ظرفیت‌های سینتی‌سایزر و موسیقی چندلایهٔ الکترونیکی و فضاسازی با افکت‌های صوتی بود که پیش از او سابقه نداشت. این سبک تلفیقی، در کشور ما هم طرفداران فراوانی دارد و به‌ویژه در بین سینمادوستان و علاقه‌مندان پیگیر تاریخ سینما، خیلی از آثار وانگلیس در ردیف آشناترین نغمه‌های موسیقایی قرار می‌گیرد و در فضای مجازی و فیلم‌های مستند و خانگی و حتی رسانه‌های رسمی، بارها شنیده می‌شود. به همین دلیل درگذشت وانگلیس بازتاب خبری گسترده‌ای در ایران داشت؛ شاید وسیع‌تر از هر آهنگ‌ساز سینمایی دیگری. و همین اتفاق بهانه‌ای شد برای بازشنیدن قطعه‌های به‌یادماندنی و مشهور او، و مرور آهنگ‌هایش که مجموعهٔ مفصل و پرمایه‌ای هم هستند و نقد و تحلیل‌شان نیاز به مجالی بسیار مبسوط دارد. ما هم در پروندهٔ پیش رو، کوشیدیم گوشه‌هایی از هنر وانگلیس و ویژگی‌های سبک موسیقی‌اش را بررسی کنیم و به آن‌چه وانگلیس به فرهنگ موسیقی جهان اضافه کرد بپردازیم. هرچند پاسخ این پرسش که «وانگلیس چه‌گونه به این حد از محبوبیت و پرستیژ حرفه‌ای رسید» را باید در مجموعه‌ای مفصل‌تر جست‌وجو کرد که سبک زندگی و ویژگی‌های فردی و عادت‌های حرفه‌ای او را نیز آشکار کند، چون جادوی این شمایل محبوب برآمده از ده‌ها مؤلفهٔ کوچک و بزرگ است و نه‌فقط کیفیت موسیقی و قطعات تصنیف‌شده‌اش؛ چنان که دربارهٔ هر هنرمند بزرگ دیگری نیز به همین گونه است.
گسترهٔ فعالیت‌ها، افتخارات و جوایز وانگلیس چنان وسیع است که در یک مجموعهٔ یادبود و مرور مطبوعاتی نمی‌توان به همهٔ ابعاد کار و زندگی او پرداخت، اما تلاش شده تصویر نسبتاً جامعی پیش روی علاقه‌مندان قرار گیرد، با تأکید روی این نکته که برای همراه شدن با هنر وانگلیس، بهترین انتخاب شنیدن آثار او و مرور فیلم‌هاست.